1/ Hàng Quan lớn
Gồm 5 màu : áo đỏ Quan đệ nhất, áo xanh Quan đệ nhị, áo trắng Quan đệ tam,
áo vàng Quan đệ tứ, áo lam Quan đệ ngũ, các áo thêu rồng, thủy ba hoặc áo gấm dệt
rồng, đầu đội khăn xếp, lược giắt châm cài, búi tóc, có nét cài ngang khăn xếp
theo màu của áo, có thẻ bài cài trên ngực, bụng có đai hộp thêu ổ tứ linh. Còn
nếu ngự áo gấm thì có thêm mạng rồng vắt vai, đai bụng bằng nhiễu buộc ngang thả
giọt, ngoài ra có thể thêm áo đỏ Quan Điều Thất, áo vàng quan Triệu Tường khi
không mượn áo các quan trên.
Các Quan lớn và Quan hoàng, Thánh cậu dùng khăn tấu hương màu đỏ thêu rồng
để tế lễ khi làm việc quan.
2. Hàng Chầu Bà
Trang phuc thêu hoa thêu phượng hoặc áo gấm dệt hình phượng, hình hoa. áo
Chầu Nhất màu đỏ khăn choàng mầu đỏ, áo chầu Tam màu trắng khăn trắng, áo Chầu
Tứ màu vàng, khăn vàng và cũng có thể cả 4 mầu đỏ, xanh, trắng, vàng vì ngài là
chầu Khâm sai tứ phủ nên có thể vân du bốn phủ. Còn các Chầu Thượng Ngàn như Chầu
Đệ Nhị áo xanh lá cây, Chầu Năm áo xanh da trời, Chầu Lục áo lam, Chầu Mười áo
tràm hoặc vàng, Chầu Bé áo tứ thân màu xanh lục nhạt đội khăn củ ấu mầu lam.
Các chầu Thượng ngàn chít khăn củ ấu, cổ đeo kiềng bạc, tai đeo hoăn bạc có đôi
mạng vắt vai thêu phượng, có đai trấn vắt ngang, bên sườn có dao quắm túi trầu
hay còn gọi là dao quai túi dết, đai giắt bộ xà tích. Trước đây hầu phủ chầu Bà
không mặc quầy đen, chân không quấn xà cạp như bây giờ mà đa phần chỉ sang các
phủ Thánh Cô Thượng ngàn mới mặc quầy, nhưng thời bây giờ để y phuc được phong
phú và tôn thêm vẻ đẹp duyên dáng của Thánh Bà mà các thanh đồng mặc thêm quầy
đen. Có giá thượng ngàn chân quấn xà cạp, lưng đeo nón buồm, nón chiêng đây
chính là hình thái bản sắc của các vùng miền dân tộc thiểu số Việt nam, khi các
Thánh Bà thượng ngàn giáng hạ vào các vùng miền đó. Ta càng thấy sự gắn bó
đoàn kết giữa các dân tộc thông qua hình tượng các vị Tiên Thánh sơn trang.
Ngoài ra có thanh đồng hầu Chúa bà Thác bờ thì ngự áo cõn lửng mầu trắng, yếm
đào, đai xanh, quanh bụng quấn khăn thổ cẩm mặc quầy đen, bên mình dao túi, xà
tích rườm rà, đầu đội khăn Mường mầu trắng, cổ không đeo kiềng còn tai đeo
khuyên bạc nhỏ theo phong cách người Mường Hòa Bình.
Có thanh đồng hầu Chầu Bát là một vị nữ tướng của Hai Bà Trưng thì ngự áo vàng,
khăn xếp, giắt cờ kiếm hiên ngang uy hùng.
3. Hàng các Quan Hoàng
Đại diện tứ phủ gồm có mười vị Hoàng tử nhưng đa phần các thanh đồng hay ngự
đồng giá Quan Hoàng Bơ áo trắng đai vàng, Quan Hoàng Bảy áo lam đai xanh, Quan
Hoàng Mười áo vàng đai đỏ hoặc hầu Ong Nhất áo đỏ, Ong Đôi áo xanh … Y phục các
Quan hoàng thường áo gấm, hoa ổ rồng tròn, hay ổ chữ thọ, ổ mây vờn, còn áo
thêu thì ổ rồng tròn, gấu thủy ba hoặc toàn thân áo thêu ổ rồng tròn. Trên vai
giắt hai mạng chéo, cổ đeo kiềng vàng kim khánh đồng tiền, bụng thắt đai nhiễu
vải, khăn xếp buộc nét ngang thêu rồng theo mầu áo, châm cài lược giắt theo lối
nam thần, hoa hồng cài tai cho lịch sự bảnh bao.
4/ Hàng các Thánh Cô
(có thể giống như khăn áo các Thánh bà có thể bằng gấm có thể bằng thêu) gồm
rất nhiều tiên nương với muôn sắc phục nhưng ta cũng chỉ đại diện như: cô Cả áo
dài đỏ, Cô Bơ áo dài trắng, Cô Chín áo dài hồng đầu đội khăn xếp, chít nét
ngang theo mầu áo nhưng riêng Cô Bơ chít nét ngang ba màu hoặc tết hoa vải trên
dầu theo mầu áo, vai đeo đôi mạng nhỏ hoặc cổ đeo sây, bụng thắt đai hoa một mầu
hoặc ba mầu, châm hoa cài tóc, cài lên khăn xếp thật nhã nhặn, hoặc riêng giá
cô bơ, ngự áo tứ thân ba màu, quầy đen, trong mặc áo cánh, yếm đào, cổ đeo chuỗi
hạt, đầu quấn khăn vấn đuôi gà, chít nét ngang ba mầu, mái tóc cài lược đồi mồi,
lược ngà, tai cài nhành hoa trắng, dụi dàng nết na. Còn các Cô Thượng ngàn sơn
trang mặc áo cõn quầy hoa, chân quấn xà cạp, đầu tết bông hoa hay đội khăn củ ấu
thượng ngàn, như Cô Đôi áo cõn xanh, Cô Sáu áo cõn lam ngắn vặt rộng tay, chít
khăn củ ấu tóc mây hoa cài. Cô Tám quẩy lẵng hái trà, mặc áo cõn xanh theo lối
người Mường xứ Thanh.
Cô Bé có rất nhiều y phục khác nhau, rất sinh động nhí nhảnh, có thể mặc áo cõn
xanh hoặc lam mà cũng có thể màu đen…hoặc có thể ngự hai tấm áo lá 2 mầu đỏ
xanh vắt chéo nhau, bụng thắt đai trấn, chân tay quấn xà cạp, lưng đeo cung tiễn,
hoặc vai quẩy lẵng hoa, cổ đeo kiềng bạc, tai đeo hoăn bạc nhỏ, dao tùi hai bên
xúng xính, hoặc thắt đai hoa nhiễu vải năm mầu sặc sỡ, rườm rà.
5/ Hàng các Thánh Cậu
đơn giản hơn, ngự áo trấn thủ ngắn, đầu đội khăn gấp chéo, hoặc khăn đầu
rìu, vai vắt hai mạng chéo nhỏ, cổ đeo kiềng nhạc, bắp tay tết bông hoa vải đổi
mầu, tay chân quấn xà cạp có vòng nhạc từng đôi, bụng thắt đai nhiễu, bên sườn
giọt ngắn buông hông, giọt dài giắt ngang đai trông thật nhí nhảnh. Cậu Cả áo đỏ,
Cậu Đôi áo xanh, Cậu Bơ áo trắng, cậu Bé áo xanh hoặc áo vàng, các áo bằng gấm
hoa bông tròn chữ thọ, hoặc có thể thêu rồng thêu hoa tứ quý trước sau.
Chúng ta càng hiểu rõ thêm về trang phục Tiên Thánh Tứ phủ thật phong phú
đa dạng, với nhiều hình thể, sắc phục khác nhau mang đậm bản sắc văn hóa các
triều phục, các y phục của các vùng miền khác nhau của các dân tộc khác nhau để
càng thấy rõ nét đẹp giá trị văn hóa nghi lễ hầu đồng trong tín ngưỡng thờ Mẫu
dân gian Việt nam. Các thanh đồng chúng ta cũng nên bảo tồn những nét đẹp cũ và
phát huy những nét đẹp mới trong thời kỳ đương đại nhưng không làm ảnh tới bản
sắc, giá trị văn hóa và nghệ thuật trong các trang phục, y phục của Tiên Thánh
trong tín ngưỡng thờ Mẫu.
----------------------------------
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét