Các hình thức hầu đồng

Hầu đồng là nét văn hóa tâm linh đã tồn tại từ rất lâu đời trong đời sống người dân Việt. Có thể nói, lên đồng được bắt nguồn từ tín ngưỡng thờ Mẫu (Chúa Liễu Hạnh) hoặc thờ Đức thánh Trần. 

Nghi lễ lên đồng, hầu thánh nhằm tôn vinh các nhân vật lịch sử và những công trạng của họ thông qua hình thức hầu Thánh bằng những vũ điệu diễn tả lại sự tích, tính cách... của vị Thánh đó; các giá Thánh của Thanh đồng. 

Khi Thánh giáng, thường có hai hình thức, giáng trùm khăn (gọi là hầu tráng mạn) và giáng mở khăn. Trong hầu hết các giá Thánh Mẫu, thường hầu theo hình thức Tráng mạn, ví dụ: Khi Mẫu Đệ Nhất giáng thì ông hay bà đồng giơ ngón tay báo hiệu Còn khi người hầu rùng mình bắt chéo tay trước trán là báo hiệu Mẫu đã xa giá (Thăng) cung văn hát điệu xa giá hồi cung… Nghi lễ hầu mở khăn là hình thức dành cho Thánh từ hàng chúa, chầu, quan trở xuống.

Mỗi người tùy theo duyên nghiệp và phúc phần mà tương ứng với các hình thức hầu đồng như sau:

HẦU BÓNG

Đây là hình thức hầu phổ biến và thường thấy nhất khi hầu thánh. Trong mỗi giá đồng, các vị Thánh khác nhau sẽ tráng bóng 1 ly một lai vào ông đồng hay bà đồng để làm việc, diễn xướng, ban lộc, phán truyền trong tiếng hát văn và nhạc cung văn. Khi hầu bóng thanh đồng vẫn tỉnh và cảm nhận được thánh khí, và lúc này Bóng sẽ nổi lên để hầu Thánh.

Thánh tráng bóng có hai cách, một là tráng khi Thanh đồng trùm khăn và tung khăn sau đó thanh đồng tự hầu, hai là Thánh tráng khi thanh đồng đang hầu, lúc này Thanh đồng trở nên uyển chuyển, nhẹ nhàng bay bổng, nét mặt đổi diện hồng hào tươi tốt.

HẦU MÊ

Hầu mê là hình thức hầu Thánh giáng trực tiếp vào thanh đồng để làm việc, diễn xướng, ban lộc, phán truyền. Lúc này thanh đồng nhận biết mọi thứ xung quanh nhưng không điều khiển được hànhh vi, mọi lời nói, hành động là của Thánh giáng, tâm trạng là của Thánh.

Hầu mê có trường hợp: 

1. Bóng Thánh

2. Người nhà Thánh 

3. Bóng ốp lên hầu

Thông thường những người hầu mê là những người được ban lộc làm việc âm thì sẽ được Thánh giáng trực tiếp về để làm việc, hay đơn giản là những người khát bóng, bóng ốp lên hầu cũng có thể hầu mê ( say đồng). Những bạn hầu mê lần đầu tiên hầu Thánh thường hầu rất lưu loát, thông thạo lề lối phép tắc nhà ngài.

HẦU ÂM

Hầu âm là hình thức hầu cha mẹ trong lúc ngủ, thiền, hoặc học âm. Khi hầu không có cung văn, tứ trụ hầu dâng, khăn áo, vỗ gối tung tiền, Nhưng người hầu vẫn cảm nhận được lời ca tiếng hát, và thánh khí của cha mẹ. Người hầu đồng khi thực hiên phép hầu âm này vẫn có thể đảm bảo được mục đích thật sự của một buổi hầu đồng, nhận được sự gia trì thần lực từ các vị Thánh trong công đồng tứ phủ, từ đó mà bản thân các thanh đồng có thể cân bằng lại nguồn năng lượng trong cơ thể mình . Khác với Hầu bóng nhà Ngài chỉ giáng đồng chứng một ly một lai, Hầu âm là Thánh nhập trực tiếp vào thanh đồng hay còn gọi là ghế, mọi lời nói, hành động đều là của Thánh đang ngự, mỗi một thánh khi ngự sẽ có tác phong, giọng nói khác nhau. khi hầu âm Thanh đồng được Thánh chỉ dạy rất nhiều, các cụ thời xưa thường gọi đây là hình thức luyện đồng.

Nghi thức Hầu âm vốn xưa các cụ vẫn hay hầu, nhất là những người nghèo, không có khăn chầu áo ngự. Tuy vậy không phải ai cũng được hầu âm, mà chỉ hãn hữu môt số trường hợp:

Đó là những người có căn cốt tiên, tiền kiếp tu tập tốt nhiều thành tựu nên kiếp này tiếp tục được hầu hạ nhà ngài bằng hình thức hầu âm ( trường hợp này rất hiếm).

Trường hợp thứ hai là Gia tiên linh thiêng kêu cầu tấu đối các cung các cửa được cha mẹ bề trên cho phép hầu âm, trường hợp này trước sau gì cũng phải khuất thủ trình đồng, hầu bóng tạ ơn cha mẹ, hầu âm chỉ là giải pháp tạm thời khi khát bóng vọng cầu, đồng ngân đồng xuyến chưa có, việc trần chưa xong.

Trường hợp thứ ba, thanh đồng đã trình đồng mở phủ, hầu bóng hầu vui, tuy vậy nhờ tiền kiếp tu tập tốt có duyên với nhà Ngài nên được học âm hầu âm, thông thường khi ngủ họ được cha mẹ về chỉ dạy việc tiên cung tiên thánh, và hầu hạ cha mẹ trong giấc mơ. Hoặc khi có canh đàn tiệc lễ nhà Ngài về trong giấc mơ hướng dẫn trước việc hầu hạ trong buổi lễ sắp tới ra sao.Trường hợp này vừa hầu bóng vừa hầu âm.

Một số Thanh đồng chưa mở phủ đã được nhiều lần hầu âm vì vậy khi trình đồng mở phủ Tân đồng đã thông thạo lề lối phép tắc khi hầu. Những người được chỉ dạy trước như vây cũng là do mối quan hệ nhân quả có đủ cơ duyên với nhà Ngài, tuy vậy sau này người đó vẫn phải hầu bóng theo lề lối cổ truyền.

HẦU VO

Cách đây khoảng 30 năm việc hầu đồng được cho là mê tín dị đoan, bị xã hội kỳ thị, chính quyền cấm đoán. Kinh tế khi đó còn vô cùng khó khăn Việc hầu đồng thường diễn ra nén lút, kín đáo. Để giải tỏa cho những người có mệnh đồng căn quả phép hầu vo đã được các thanh đồng thời đó sang tạo ra.

Trong phép hầu vo thường người hầu là các thanh đồng, thanh đồng đạo quán, các pháp sư. Khi hầu không dùng khăn áo phép như hầu bóng mà chỉ có duy nhất một bộ quần áo trắng, đầu đội khăn xếp đỏ cho tất cả các giá hầu. Giá hầu có thể diễn ra tại điện thờ tứ phủ những không có cung văn, đàn ca, sáo nhị tưng bừng như phép hầu bóng mà người hầu dâng sẽ là người kiêm luôn việc hát văn gõ phách cho các giá hầu. Lễ vật trong vấn hầu cũng bao gồm hương, hoa, trầu, cau, trái cây,cỗ tam sinh, và một số lễ cần thiết trong phạm vi có thể giản lược.Người hầu cũng làm những thủ tục diễn xướng hầu đồng như phép hầu bóng….

Như vậy sự khác biệt của phép hầu vo là không khăn chầu áo ngự, không đàn ca sáo nhị. Còn những công đoạn khác thì tương tự như phép hầu bóng hiện nay với sự giản lược tối đa. Các bạn có thể thấy là thời của các thầy, các đồng anh lính chị đi trước chúng ta khó khăn như thế nào mà vẫn giữ gìn được linh hồn của nghi thức hầu đồng, tu tròn đươc đạo nhà.

Xét về bản chất của việc hầu đồng, nhiều người cho rằng hầu Thánh xong sẽ được ban tài tiếp lộc, ban danh ban diện và mọi điều tốt lành khác, vậy có đạt được sở nguyện như vậy ?, lý giải cho việc này, nếu các bạn để ý trong tất cả các giá đồng, khi hầu cô đồng thầy đồng phát lộc cho mọi người (không kể quen hay không), đây chính là hình thức thực hành bố thí là một việc nên làm (nhờ vậy, người này sẽ có phước để giàu có). Tuy vậy việc phát lộc cho bách gia trăm họ nên mang ý nghĩa tượng trưng, lòng thành, không nên lạm dụng đến thái quá, hao tài tốn của đến hàng trăm triệu cho một lần hầu đồng. Làm ăn phát đạt và gia đình hạnh phúc của những người hầu thánh một phần là do các vị thánh phù trợ, một phần do công đức làm của chính người ấy đã tạo ra. Mặt khác sau mỗi lần hầu thánh con đồng được nhà ngài ban cho Thánh khí, tâm lý được giải tỏa, sức khỏe được nâng lên, tinh thần minh mẫn, làm việc hiệu quả thì sẽ có tài lộc.

Đồng Âm