Nghi lễ hầu đồng có rất nhiều tiết lễ. Thời điểm và cách thức
hay quy mô của từng nghi lễ ở mỗi nơi đều không giống nhau và mang những ý
nghĩa riêng. Tuy nhiên, có một số những nguyên
tắc chung trong nghi thức hầu đồng mà chúng ta cần nắm rõ để
biết cách thực hành cho đúng.
1. Thời điểm và lễ tiết tổ chức các nghi lễ hầu đồng.
Nghi lễ hầu đồng có bốn tiết lễ
chính thường được các đồng đền, đồng điện thay mặt con nhang, đệ tử tổ chức
trong một năm. Bao gồm: Hầu thượng nguyên (tháng Giêng) – mang tính chất cầu an
cho cả năm; hầu vào hè (tháng tư) với mục đích cầu mát, tránh ôn dịch; hầu ra
hè (tháng Bảy) với mong muốn cầu bình an khang thái; hầu tất niên với mục đích
lễ tạ Phật Thánh đã phù trợ cho mọi người một năm may mắn, bình an.
 |
Lễ rước Ông Hoàng Bảy tại đền Bảo Hà, Lào Cai ngày 17/7 âm lịch hàng năm là một trong các nghi lễ hầu đồng vào dịp hầu ra hè với mong muốn cầu bình an, may mắn.
Nguồn hình: Google
|
Một trường hợp khác là hầu đột xuất,
thường được tổ chức khi nhà đền hoặc bản thân thanh đồng có việc lớn như xây
đền, lập điện, khánh tán lạc thành, trước hoặc sau việc hiếu, hỷ có thể hầu
trình hay hậu tạ các Tiên Thánh.
2. Chuẩn bị cho vấn hầu
·
Chọn
ngày tốt để vấn hầu, tránh ngày thần cách, sát sư
·
Xin cung
hầu, có trầu cau đến lễ ở đền nơi mình định hầu, thống nhất các công việc với
nhà đền. Có trầu cau đến lễ ở chốn tổ, mời đồng thầy, thầy pháp, cung văn, bạn
bè, hầu dâng, thông báo ngày, giờ, địa điểm để mọi người sắp xếp công việc.
·
Sắp khăn
áo từng giá hầu, những đồ cần thiết. Nếu nhà ử xa, cần chuẩ bị xe cộ, phương
tiện và thống nhất thời gian, địa điểm, phân công để nhờ nhà đền hay bạn bè đến
trước bày lễ, sắp xếp.
·
Mua sắm
lễ vật đầy đủ: lễ bày Công đồng, lễ phát lộc, lễ mặn, lễ chay, cỗ bàn đãi
khách, vàng mã, hoa, đăng…
 |
Đàn tràng với các lễ vật tiến cúng trên ban thờ trong một nghi lễ trình đồng, mở phủ.
Nguồn hình: Vietnamnet
|
3. Trình tự một vấn hầu
·
Cúng
trước khi hầu: Khi lễ chay, mặn, vàng mã đầy đủ, pháp
sư thỉnh Phật Thánh các khoa, thanh đồng chỉnh túc cân y theo lễ. Việc thụ lộc
trước hoặc sau khi hầu tùy thuộc vào thời gian và hoàn cảnh công việc cho phù
hợp.
·
Trước
khi vào hầu, thanh đồng mời đồng đền, thủ nhang,
đồng thầy, pháp sư và toàn thể bạn bè đạo hữu cho đúng phép lịch sự và đảm bảo
là hầu dâng đã sắp xếp đầy đủ những thứ cần thiết cho một vấn hầu.
·
Phủ
khăn: Nếu đi hầu trinh xa lần đầu có
đồng thầy mở phủ đi cùng, tân đồng phải thỉnh đồng thầy hầu vài giá đại diện
chứng đàn lễ hoặc thầy phải phủ khăn cho thanh đồng vào hầu. Tuần tự hầu tráng
bóng (không mở khăn phủ diện) Tam Tòa Thánh Mẫu, từ Ngũ vị Tôn Quan đến Tứ phủ
Chầu Bà, Tứ phủ Ông Hoàng, Thánh Cô, Thánh Cậu rồi mới mở khăn phủ diện để hầu
theo thứ tự các giá đồng.
 |
| Một cảnh phủ khăn trong phần mở đầu giá đồng Cô bé Thượng Ngàn - show diễn Tứ Phủ của đạo diễn Việt Tú với diễn xuất của hai hầu dâng Xuân Trường và Văn Cường cùng diễn viên Kim Liên (thanh đồng) |
4. Các nghi thức trong vấn hầu
·
Ra tay
dấu: Các vị thánh nam ra tay trái, các
vị thánh nữ ra tay phải. Nếu trên số năm phải ra bằng cả hai tay, như Chầu Lục,
Chầu Mười, Ông Hoàng Bảy, Ông Hoàng Mười. Sau khi ra tay dấu, tráng bóng rồi xe
giá hoặc tung khăn hồi dương ngự đồng là tùy vào người hầu.
·
Theo tay
dấu, cung văn dâng văn, hầu dâng lên y
phục cho giá hầu đó, giá đầu tiên phải tổng khẩu bằng rượu trước khi hành lễ.
·
Hành lễ: các vị Thánh nam dùng khăn tấu
hương và lên xuống gối ba lần, các vị Thánh nữ dùng quạt và hương quỳ lễ. Khi
hành lễ phải trang nghiêm, diện dụng.
 |
| Một cảnh hành lễ trong nghi lễ hầu đồng được tái hiện trên sân khấu show diễn Tứ Phủ của đạo diễn Việt Tú và Nhà Hát Việt. |
·
Khai
quang: thể hiện uy lực tối cao của Thần
Thánh soi xét từ đền phủ, lễ vật, giấy sớ của thanh đồng hay lòng thành của các
bách gia đệ tử.
·
Làm việc
quan: thể hiện qua các loại hình vũ đạo
tùy theo đặc thù từng giá đồng (múa kiếm, cờ, đao, hèo, chèo, đề thơ, múa mồi,
múa quạt, múa bộ…) Đặc biệt chú ý khi thực hiện những loại vũ đạo trên, người
thực hiện không được quay lưng vào bàn thờ hoặc đưa kiếm xiên lên hướng bàn
thờ. Vũ đạo cần nghiêm trang, định đạc, nhẹ nhàng, khoan thai. Thánh nam thể
hiện đúng chất Thánh nam, thánh Nữ thể hiện khí chất Thánh nữ, đẹp mà vẫn tôn
nghiêm, đài các mà vẫn gần gũi
·
Tọa ngự: Các giá hiến rượu, trầu cau,
thưởng thức văn đàn nhã nhạc, chấp ngôn tấu đối của bách gia, ban thưởng cung
văn, thừa lời truyền phán với nội dung chứng giám lòng hành mọi người, ban phúc
lành, phù trợ quốc thái, dân an, chúng nhân cát khánh. Sau đó, phát lộc bằng
tiền hoặc hiện vật.
Một số nguyên tắc cần lưu ý:
·
Phát lộc
phải tuần tự, các đồng đền, đồng điện, thủ nhang,
pháp sư, cung văn, tả hữu hầu dâng, các thanh đồng, quan khách tới dự lễ, các
cụ cao niên, bạn bè, người nhà, chấp tác, nhà bếp bản đền… Tránh phát lộc lộn
xộn. Khi phát lộc đại trà nên nhờ một người nắm được nghi lễ, quen việc làm hộ.
 |
Một cảnh phát lộc sau khi Thánh đã xong việc hành lễ, khai quang và truyền phán. Trong hầu đồng, lộc thánh bao gồm nhiều thứ như nén nhang cháy dở, lá trầu, quả cau, bánh trái hay gương, lược, khăn tay, cặp tóc hoặc tiền bạc…
Nguồn hình: Google
|
·
Sau khi
phát lộc thì thưởng thức thêm một, hai khổ
văn, ban khen đàn hát rồi xe giá. Không nên ngự đồng quá lâu sẽ thành nhạt
đồng, gây nên tâm lý mệt mỏi, chán chường cho ngươi dự lễ.
·
Xe giá
(thăng đồng): có hai hình thực là tung khăn lên
đầu hoặc che quạt vào mặt. Lúc đó, hầu dâng sẽ chủ động phủ khăn, đầu hơi ngả
ra sau, nhích nhẹ đầu và hai vai, hai tay giơ cao trước mặt hoặc ngang trán,
sau đó vái tạ để chuyển sang giá đồng khác.
·
Khi vấn
hầu đã xong hoàn hảo, có
lễ mặn, giấy sớ, vàng hoa, vàng lá sắp một mâm nghi thiết bày biện trang
nghiêm, mời pháp sư hoặc bản thân thanh đồng vừa hầu xong lễ sám hối tạ Thánh.
Việc này có thể làm ngay sau khi hầu xong hoặc để ba ngày sau khi hầu xong tới
đền lễ tạ, tùy theo hoàn cảnh, công việc hay xa gần mà thanh đồng chủ động sắp
xếp. Sau đó biếu lộc quý khách đầy đủ, có lời cảm tạ nhà đền, thầy pháp, cung
văn, cùng toàn thể quý khách.
Tham
khảo “Tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ phủ - Chốn thiêng nơi cõi thực”- của Thạc sĩ
Trần Quang Dũng -
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét