Thổ Công - Táo Quân

Đối với thế giới Tâm Linh mà nói thì mỗi khu vực người trần sinh sống được quy định phạm vi giới hạn riêng gọi là Long Mạch. Mỗi Long Mạch rộng lớn đó có một vị Quan Thổ Địa cai quản gọi là Quan Đương Xứ Thổ Địa chính thần hay là Thổ Thần

Dưới Quan Đương Xứ Thổ Địa chính thần là Bản Cảnh Thành Hoàng Bản thổ đại vương (hoặc là Đương Cảnh Thành Hoàng) có nhiệm vụ quản lý trông coi làng xóm, thôn ấp, là phạm vi nhỏ thuộc long mạch. 

Thường thì Thành Hoàng làng khi còn là nhân sinh nơi cõi trần họ là những người có công trạng đối với đất nước, hoặc đối với dân chúng, khí thế hiên ngang, tài năng hơn người.... Khi chết được phong thần, được bá tánh ngưỡng mộ tôn thờ, trở thành nhân thần và khi cúng lễ kính trọng người có công đức nên nhân dân khấn lễ thêm chữ Đức trước danh vị.

Dưới Thành Hoàng Bản Cảnh là các vị Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ (quan sai dưới quyền của Quan Đương xứ Thổ Địa chính thần) trách nhiệm trông coi bếp núc, quản lý theo dõi họa phúc của nhân sinh. Các vị thần này đều ở trong một chiều không gian vô cùng đặc biệt , gần ngay trước mắt chúng ta nhưng người trần thì không thể nào nhìn thấy được.

Tên gọi đầy đủ của ba vị Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ : 

1.Thổ công Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân (là Thổ Công, ông Công, ông Táo hay Táo Quân, Vua Bếp)

2.Thổ Địa Ngũ phương Long mạch Tôn Thần (gọi là Thần linh Thổ Địa hoặc là ông Địa)

3.Thổ Kỳ Ngũ Thổ phúc đức chính thần (thường gọi là Thổ Kỳ hoặc ông Kỳ, ông Thị )

Vì có thần thông nên mọi việc lớn nhỏ của các gia đình từ việc thờ cúng lễ bái, bếp núc, chăn nuôi…các vị quan sai đều biết rõ ràng rành mạch không hề sai sót. Nhà nào có phạm kỵ sai quy định thì chỉ cần một cái phẩy tay của mấy vị thần này ở nơi không gian đặc biệt đó, đã khiến gia chung lâm vào cảnh tai ương họa hại.

Nhiều sách vở cho rằng khi người chủ nhà mất đi thì có vị Thổ Công khác lên thay thế, nghĩa là mỗi chủ nhà khác nhau thì vị Thổ Công cũng khác nhau. Điều này là không bao giờ có thực, không có chuyện này xảy ra. Thổ Công thi hành nhiệm vụ và bổn phận của mình trong thời gian rất lâu. Nếu không có sự yêu cầu điều chỉnh thay thế, bổ nhiệm, cất nhắc từ trên Thiên Đình thì thời hạn của Thổ Công phải hàng ngàn năm trở lên.

Mỗi Long Mạch gồm có rất nhiều cư dân trần gian sinh sống, nhưng không phải nhà nào cũng có 3 vị Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ (viết tắt 3 vị ) ngự ở đó để giám sát, cai quản . Nếu thực tế có như vậy thì Thần Tiên nhiều hơn cả con người, còn gọi gì là thế giới Thần Thông. Việc thờ cúng của mỗi gia đình là việc thể hiện đức tin nơi tâm linh, bày tỏ lòng biết ơn đối với sự bảo hộ, che chở của đấng linh thiêng, vì có an cư mới lạc nghiệp.

Lại nói vào ngày 23 tháng 12 âm lịch hàng năm là ngày họp mặt cuối năm của chư vị Tiên, Thánh, Vương, Thần. Ngày này Quan đương xứ Thổ địa Chính thần cùng với 3 vị tiểu thần giúp việc là Thổ Công Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân, Thổ Địa ngũ phương Long Mạch Tôn Thần, Thổ Kỳ Ngũ thổ phúc đức chính thần, đều cùng về Thiên Đình chầu Ngọc Hoàng Thượng Đế (còn gọi là đức Ngọc Đế)

Về phương tiện đi lại: Tất cả các vị Tiên, Thánh, Vương, Thần đều được Thiên Đình cấp cho Cá Chép thần để vi hành.

Thời gian đi : Cuối giờ Hợi đi, đầu giờ Tý về, thời gian rất nhanh chóng. Nếu lấy thời gian của người trần chúng ta mà tính thì chỉ trong mấy chớp mắt là đã lại trở về cõi trần .

Đối với dân gian việc cúng tiễn ông Táo hay Định phúc Táo Quân (Vua Bếp) về chầu trời, từ lâu đã là một phong tục cổ truyền. Ngoài việc phải có mũ, áo, hia dâng Quan đương xứ Thổ địa Chính Thần (bộ đại), còn có kèm theo cả 3 bộ mũ,áo,hia dâng 3 vị quan sai giúp việc (3 bộ nhỏ). Một số gia đình cẩn thận còn hóa thêm một con ngựa đỏ nữa để lễ tạ Quan đương xứ Thổ địa Chính thần cuối năm.

Cá Chép giấy hoặc là Cá Chép còn sống chỉ là hình thức tượng trưng, chúng không thể nào giúp vận chuyển các vị thần đi lên Thiên giới được. Tuy nhiên khi có việc lễ bái liên quan đến Quan Thuỷ Tề hoặc những vị khác thuộc Thuỷ Phủ thì lại phải dùng 3 con cá Chép vàng còn sống thả vào chậu nước để cúng lễ.

Điều cần phải lưu ý nhất chính là câu chuyện về Táo thần mà nhân gian vẫn lưu truyền là hai ông và một bà chỉ là câu chuyện hư cấu mang ý nghĩa nhân văn, không có thật. Trong thực tế cả 3 vị quan sai đều là nam.

Một số bài văn khấn vẫn thường thấy, được áp dụng rộng rãi trong nhân dân :

VĂN KHẤN LỄ ÔNG TÁO CHẦU TRỜI.

Phục duy!

Kính lạy Ngài Thổ Công Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân! 

Tín chủ con là :............. 

Ngụ tại :....................... 

Nhằm ngày 23 tháng Chạp, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, xiêm hài áo mũ, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén Tâm Hương dốc lòng bái thỉnh. 

Chúng con kính mời: 

Ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật. 

Phỏng theo lệ cũ, Ngài là vị chủ, Ngũ Tự Gia Thần, soi xét lòng trần, Táo Quân chứng giám. 

Trong năm sai phạm, các tội lỗi lầm, cúi xin Tôn Thần, gia ân châm chước. Ban lộc, ban phước, phù hộ toàn gia, trai gái trẻ già, an ninh khang thái. 

Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.

Cẩn cáo.

VĂN KHẤN LỄ TẠ MỘ VÀO NGÀY 30 TẾT.

(phải Tạ Mộ để xin phép Thổ Thần (Thổ Địa) nơi đó cho Ông Bà... về ăn Tết)

Phục duy!

Kính lạy: 

- Quan đương niên hành khiển Thái Tuế Chí Đức Tôn Thần. 

- Quan đương cai bản xứ hậu thổ linh kỳ nguyên quân tôn thần 

- Thành Hoàng bản cảnh

- Ngũ phương Long mạch thủ mộ Tôn thần

- Tiền thần Chu Tước, Hậu thần Huyền Vũ, Tả thần Thanh Long, Hữu thần Bạch Hổ

- Liệt vị Tôn thần cai quản ở trong xứ này.

Kính lạy Hương Linh .......... 

Hôm nay là ngày 30 tháng Chạp, nhằm tiết cuối đông sắp sang năm mới. 

Chúng con là:............... 

Sắm sanh phẩm vật, hương hoa phù tửu lễ nghi, trình cáo Chư vị Tôn Thần, xin đón rước vong linh Bản Gia Tiên Tổ của chúng con là.......... hiện có phần mộ tại đây, về với gia đình đón mừng năm mới, để cho cháu con phụng sự trong tiết xuân thiên, báo đáp ân thâm, tỏ lòng hiếu kính. Cúi xin Chư vị Tôn Thần, phù thùy doãn hứa. 

Âm dương cách trở, bát nước nén hương, biểu tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.

Cẩn cáo.

VĂN KHẤN LỄ GIAO THỪA NGOÀI TRỜI.

Phục duy! 

Kính lạy: 

- Hoàng Thiên, Hậu Thổ, chư vị Tôn Thần. 

- Ngài Cựu Niên Đương cai Hành khiển. 

- Ngài Đương niên ......hành khiển, ... Hành binh chi thần, ...Phán quan. 

- Quan Đương xứ Thổ Địa chính thần

- Thành Hoàng Bản cảnh

- Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ 

- Chư vị Tôn Thần bản xứ

Nay là phút giao thừa năm .... 

Chúng con là................. 

Ngụ tại ...................... Kính trình!

Phút thiêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khai thái, vạn tượng canh tân. Nay Ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Thượng Đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều để khuyết, lưu phúc lưu ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án. Cúng dâng Tiên Thánh, dâng hiến chư vị Tôn Thần, đốt nén tâm hương dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con kính mời: Ngài Cựu niên Đương cai, Ngài Tân niên Đương cai Thái Tuế Chí đức Tôn thần, Quan đương xứ thổ địa chính thần. Đức Bản cảnh Thành Hoàng, Chư vị Đại Vương, Ngài Bản xứ Thần Linh Thổ Địa, Táo phủ Thần Quân. 

Ngài Ngũ phương Long mạch Tài Thần và chư vị Thần Linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật. 

Nguyện cho tín chủ: Tân niên khang thái, trú dạ cát tường. Thời được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng. 

Dãi tấm lòng thành cúi xin chứng giám.

Cẩn cáo.

VĂN KHẤN LỄ GIAO THỪA TRONG NHÀ.

Phục duy!

Kính lạy: 

- Hoàng Thiên, Hậu Thổ chư vị Tôn Thần. 

- Thổ Thần, Thổ Công, Thần linh Thổ Địa, chư vị Tôn Thần. 

- Các cụ Tổ Tiên nội, ngoại chư vị tiên linh.

Nay phút giao thừa năm .......................

Chúng con là........................... 

Ngụ tại............................................. 

Phút giao thừa vừa tới, nay theo vận luật, tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu Xuân, đón mừng Nguyên Đán, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn Thần, tiến cúng Tổ Tiên, đốt nén tâm hương dốc lòng bái thỉnh.

Chúng con xin kính mời: 

Đức Bản Cảnh Thành Hoàng, chư vị Đại Vương, Ngài Bản xứ Thần Linh Thổ Địa, Thổ công Táo Quân, Ngũ phương Long Mạch Tài Thần và chư vị Thần Linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật. Con lại kính mời các cụ tiên linh Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Bá thúc huynh đệ, Cô di tỷ muội, nội ngoại tộc chư vị hương linh cúi xin giáng về linh sàng hâm hưởng lễ vật.

Tín chủ lại kính mời các vị vong linh Tiền chủ, y thảo phụ mộc ở trong đất này. Nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước án chiêm ngưỡng tân xuân, thụ hưởng lễ vật.

Nguyện cho tín chủ: Minh niên khang thái, trú dạ cát tường. Thời thời được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng. 

Dãi tấm lòng thành cúi xin chứng giám.

Cẩn cáo

VĂN KHẤN THẦN LINH TRONG NHÀ ( MÙNG 1 ).

Phục duy!

Kính lạy: 

- Quan đương xứ thổ địa chính thần 

- Thành hoàng bản cảnh

- Thần linh Thổ Địa, Thổ Công Táo Quân, Thổ Kỳ Thổ Thị

- Chư vị Tôn Thần.

Hôm nay là ngày mồng 1 tháng Giêng, nhằm ngày Tết Nguyên Đàn đầu xuân, giải trừ gió đông lạnh lẽo, hung nghiệt tiêu tan, đón mừng Nguyên Đán xuân thiên, mưa móc thấm nhuần, muôn vật tưng bừng đổi mới. Nơi nơi lễ tiết, chốn chốn tường trình. 

Tín chủ con là ................................ 

Ngụ tại .............................................. 

Nhân tiết minh niên sắm sửa hương hoa, cơm canh lễ vật bày ra trước án, dâng cúng Thiên Địa Tôn Thần. Thiết nghĩ Tôn Thần hào khí sáng loà, ân đức rộng lớn. Ngôi cao vạn trượng uy nghi, vị chính mười phương biến hiện. Lòng thành vừa khởi, Tôn Đức càm thông. Cúi xin giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật. Nguyện cho chúng con mọi người hoan hỷ vinh xương, con cháu cát tường khang kiện. Mong ơn Đương Cảnh Thành Hoàng, đội đức Tôn Thần Bản xứ. Hộ trì tín chủ, gia lộc gia ân, xá quá trừ tai. Đầu năm chí giửa, nửa năm chí cuối, sự nghiệp hanh thông, sở cầu như ý. 

Dãi tấm lòng thành cúi xin chứng giám.

Cẩn cáo.

VĂN KHẤN TỔ TIÊN NGÀY MÙNG 1 TẾT.

Phục duy!

Kính lạy:

- Hội đồng gia tiên tiền tổ

- Bà Cô Tổ dòng họ

- Các cụ Cao tằng Tổ Khảo, Cao tằng Tổ Tỷ, Bá thúc huynh đệ, Cô di tỷ muội, nội ngoại chân linh

Nay theo Tuế luật, Âm Dương vận hành, tới tuần Nguyên Đán, mồng Một đầu xuân, mưa móc thấm nhuần, đón mừng năm mới. Con cháu tưởng niệm, ân đức Tổ Tiên, như trời cao biển rộng, khôn đem tấc cỏ báo ba xuân. Do đó chúng con cùng toàn thể con cháu trong nhà sửa sang lễ vật, oản quả hương hoa kính dâng lên trước án. 

Kính mời các cụ Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Thúc Bá đệ huynh, Cô di tỷ muội, nam nữ tử tôn nội ngoại. Cúi xin thương xót con cháu, linh thiêng giáng về linh sàng, hâm hưởng lễ vật. Phù hộ độ trì cho con cháu năm mới an khang, mọi bề thuận lợi, sự nghiệp hanh thông. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng. Tín chủ lại mời: các vị vong linh, tiền chủ, hậu chủ ở trong đất này cùng về hâm hường. 

Dãi tấm lòng thành cúi xin chứng giám. 

Cẩn cáo.

VĂN KHẤN LỄ TẠ NĂM MỚI ( MÙNG 3 ).

Phục duy!

Kính lạy: 

- Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn Thần. 

- Quan Đương niên hành khiển

- Quan đương xứ thổ địa chính thần

- Bản Cảnh Thành Hoàng

- Thổ công Táo Quân, Thần Linh Thổ Địa, chư vị tôn thần. 

- Hội đồng gia tiên tiền tổ. 

- Bà Cô Tổ dòng họ ......

Hôm nay là ngày mồng ba tháng Giêng năm ............

Tín chủ chúng con .......................... 

Ngụ tại .......................................... 

Thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, phù tửu lễ nghi, kính dâng trước án. Kính cẩn thưa trình: Tiệc xuân đã mãn, Nguyên Đán đã qua, nay xin thiêu hoá kim ngân, lễ tạ Chư vị Tôn Thần, rước tiễn vong linh gia tiên tiền tổ trở về Âm giới. 

Kính xin: lưu phúc lưu ân, phù hộ độ trì, dương cơ âm mộ, mọi chỗ tốt lành. Cháu con được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng. Lòng thành kính cẩn, lễ bạc tiến dâng, lượng cả xét soi, cúi xin chứng giám.

Cẩn cáo!

Phúc Tâm Pháp Sư